Filosofie

“De jacht op geluk brengt ongeluk”, luidt de kop boven een interview in De Volkskrant met de Franse cultuurfilosoof Pascal Bruckner. In de aanhef zegt hij verder dat hoe beter mensen het hebben, hoe ontevredener ze zijn en dat we gevangen zitten in een permanente vraag om méér.
Ik ga er eens lekker voor zitten op zaterdagmorgen. Fris gedoucht na een hardlooprondje en het goede moment om de geest te prikkelen. En dat doet dit verhaal met overtuiging.

Bruckner constateert dat de mens van nu het veel beter heeft dan de mens van pakweg een eeuw geleden. Alleen bestond er vroeger geen klaagcultuur en nu wel. Er heerst een gigantische onvrede in onze moderne, democratische maatschappij en dat is hét grote probleem. We willen meer geluk, meer liefde, meer vriendschap, meer geld, meer gezondheid. “Dat is de hel waarin we leven. We zijn zo geobsedeerd door onze jacht naar geluk dat we nooit zeker weten of we het nu wel of niet hebben bereikt. Daardoor is elke verkregen bevrediging discutabel, want we weten niet zeker of het niet toch nog beter had gekund, en of iemand anders niet toch gelukkiger is dan wij. En daardoor zijn we vrijwel nooit gelukkig”, zegt Bruckner.
Maar daar blijft het niet bij. Erger is misschien nog wel de vaststelling dat we het tij niet kunnen keren. Bruckner stelt dat de genots- en geluksdwang alleen maar verder zal toenemen. “In onze hedonistische cultuur zijn we zo ontzettend bezig met plezier en genoegen, dat het verkrijgen ervan corvee is geworden, iets waaraan je dagelijks moet sleutelen. De ziekte van vandaag is, dat het geluk werk is geworden.”
Ook het laatste citaat van Bruckner mag er zijn. “Bij geluk moet je een dubbele valstrik vermijden: de valstrik van de frustratie – want je krijgt nooit wat je wilt -, en de valstrik van de bevredigde behoefte: als je te veel hebt gehad, hoef je niet meer en slaat het verlangen om in afkeer.”

Iets in mij neigt ernaar dit verhaal direct te ontkennen. Gelijk te beweren dat ik meer van het maathouden ben. Meer een leerling uit de school van de Griekse filosoof Epicurus die geloofde dat veel nadenken maar vooral een groep vrienden om je heen verzamelen met wie het aangenaam converseren is en sowieso het verwerven en onderhouden van diepgaande vriendschap, het meest bijdraagt aan geluk.

Maar ik zeg helemaal niets. April is de Maand van de Filosofie. Ik ga er gewoon eens heel lang en heel diep over nadenken. Net als de filosoof op dit schilderij van Rembrandt doet.